یبوست مشکل دستگاه گوارش است که در آن مدفوع در روده بزرگ سفت می گردد و در دفع دچار مشکل می شود و حتی در برخی از یبوست های حاد نیز نیاز به عمل جراحی باشد. عوامل به وجود آورنده آن می تواند کم آب بودن بدن، کم کاری غده تیروئید، تغذیه نا مناسب و عدم استفاده از فیبر، دیابت، تومورها و سرطان روده، چاقی ، استرس، عدم تحرک، بالا رفتن سن، عدم خواب صحیح، بارداری و… باشد.
علل و راهکارهای درمان یبوست
- بی نظمی در رژیم غذایی یکی از علل شایع یبوست است . تا حد امکان به طور منظم ۳ وعده غذا میل فرمایید به ویژه وعده صبحانه و ترجیحا تا یک ساعت پس از صرف صبحانه ( یا تا زمان اجابت مزاج در صبح ) از منزل خارج نشوید.
- عادات غذایی نامناسب مثل خوب نجویدن غذا ( هر لقمه غذا به طور متوسط ۳۰ بار جویده شود ) ، صحبت کردن ، تماشای تلویزیون و مطالعه در حین غذا ، خوابیدن بلافاصله پس از غذا و خوردن غذا در زمان غیر گرسنگی ، از مهم ترین عوامل ایجاد یبوست به شمار می رود ؛ پس از این عادات نامناسب اجتناب کنید.
- مشخص کردن ساعت منظم دفع روزانه در پیشگیری و درمان یبوست مفید است . بهتر است این زمان مدت کوتاهی پس از صرف غذا ( مخصوصا صبحانه ) باشد.
- ورزش و فعالیت بدنی مرتب روزانه در بهبود اجابت مزاج موثر است.
- اگر مواد غذایی خشک ( مثل برنج ، نان بیات ، نان سفید ، نان باگت ، غذاهای بریان شده ، ادویه جات را به مقدار زیاد استفاده می کنید حجم آن ها را کم کرده و از غذاهایی همچون سوپ کمی چرب ، خوراک کدو ، بورانی ، آش چغندر ، شیربرنج و فرنی استفاده کرده و کمی روغن بادام شیرین طبیعی ، روغن زیتون و با روغن کنجد به غذاها بیفزایید . به خاطر داشته باشید آب عدس و آب کلم ملین است ولی جرم خود عدس و کلم قابض است و از خوردن آنها باید پرهیز کنید.
- اگر در معرض هوای گرم و یا تعریق فراوان هستید نوشیدنی خنک مثل شربت آلو ، هندوانه ، خیار ، دوغ و ماءالشعیر میل کنید.
- اگر حجم مدفوع اندک است سبزی و میوه بیشتری میل کنید.
برخی از غذاهای مفید در برطرف کردن یبوست
- اسفیدباج
- شوربای تهیه شده از گوشت مرغ چاق با پرندگانی مثل کبوتر و گنجشک
- آبگوشت خروس که گوشت آن خوب پخته و با روغن بادام تهیه شده باشد.
- اگر یبوست ناشی از ضعف روده است از نخودآب که با گوشت مرغ چاق و کمی دارچین و تخم کرفس و روغن بادام یا زیتون تهیه شده باشد استفاده کنید.
- آشی که در طبخ آن از ماش ، نخود و مغز بادام استفاده شده باشد.
- سوپی که از هویج، سبوس گندم ، جو و مقداری سبزیجات پخته شده باشد در تلیین طبع مؤثر است.
- آش گل سرخ ، آشی از برنج ، تره و جعفری تهیه کنید . یک ساعت قبل از اتمام پخت ، ۴۰ گرم گل سرخ را خوب سائیده داخل غذا بریزید و پس از گذشت یک ربع میل کنید.
- بهتر است از خورشت های ملین و سبزی دار مثل خورشت آلو و خورشت کرفس استفاده کنید.
- مصرف نان سبوس دار نیز در تلیین طبع مؤثر است.
- 2-3 قاشق غذاخوری خاکشیر در آب جوش با کمی نبات حل کنید و صبح ناشتا میل کنید.
- شربت آلو مسهلی است برای کسانی که مزاج گرم دارند به خصوص در فصل تابستان مفید است .
- کسانی که پیوست آنها به دلیل حرارت بالای معده و روده هاست می توانند شکر سفید ۳۵ گرم ، ترنجبین ۳۵ گرم ، آب هندوانه ۷۰ گرم مخلوط کرده و مصرف نمایند.
- 10 عدد انجیر را در شیر گرم خیسانده و گرم میل کنید.
- تعداد ۱۰ عدد انجیر را شب در کمی گلاب خیسانده صبح ناشتا میل فرمایید.
- 10 عدد انجیر و 10 عدد آلو بخارا را در آب و عسل خیس کرده و قبل از غذا بخورید و سپس کمی از آب و عسل روی آن بنوشید.
- عسل انجیر .
- ۵۰ گرم مغز گردو را با ۵۰ گرم انجیر خشک مخلوط کرده و له کرده و در چندین وعده میل کنید .
- ۱۰ عدد آلوی خشک شیرین را تمیز شسته با کارد شکاف دهید . مقداری گلاب را به طور مساوی با آب مخلوط نمایید . سپس آلوهای بریده را یک شبانه روز در آن بخیسانید تا گلاب و آب را جذب نموده و درشت شود . آلوها را قبل از غذا بخورید.
- سبوس گندم ۶۰ گرم ، شکر سرخ ۲۵۰ گرم ، مغز بادام ۴۰ گرم همه را نرم کوبیده مقداری از آن را به صورت حریره میل نمایید .
- ۲ قاشق مرباخوری از یکی از داروهای اسفرزه ، بارهنگ ، تخم کتان و قدومه را در یک لیوان آب به مدت ۱ ساعت خیسانده کمی شیرین و میل فرمایید.
- سبوس برنج یا گندم به میزان یک قاشق غذاخوری به غذاها اضافه نمایید.
- تمرهندی ۲۰۰ گرم ، انجیر ۲۰۰ گرم ، آلوی خشک ۲۵۰ گرم ، شکر ۲۵۰ گرم همه را پخته تا به صورت مربا درآید.
- جو پوست کنده پخته با روغن بادام و شکر مصرف کنید.
- استفاده از آب هویج ، کاهو ، اسفناج ، انیسون ، روغن کنجد و روغن زیتون در رژیم غذایی به پیشگیری و درمان یبوست کمک می کند.
- خورش آلو اسفناج
- خورش کرفس
- زرده تخم مرغ نیم پز
- خاگینه با تره ( این غذا به خصوص در کسانی که به دنبال یبوست دچار بواسیر یا شقاق خونریزی دهنده مقعد شده اند ، مفید است . )
- مواد غذایی ، میوه ها و سبزیجات تازه مانند آلو ، زردآلو ، گلابی ، انجیر ، مویز و انگور.
- استفاده از گوشت گوسفند و پرندگان ( مرغ جوان ، بلدرچین ، کبک و … ) به جای گوشت گاو و گوساله.
نسخ رایج استادان
- گلقند ۱ قاشق مرباخوری قبل از هر وعده غذایی میل شود.
- زیره و شکر سرخ : دو قسمت زیره سبز کوبیده و یک قسمت شکر سرخ مخلوط کرده و بعد از هر وعده غذا یک قاشق مرباخوری میل کنید . این ترکیب ملین خوبی است.
- یک قاشق غذاخوری از پودر تخم کتان ( بزرگ ) را در یک فنجان آب گرم بریزید و هم بزنید و میل کنید . علاوه بر اثر ملینی به سبب امگا ۳ فراوانی که در تخم کتان است دارای فواید زیادی است . البته نکته ای وجود دارد که تداوم در خوردن تخم کتان به صورت خام اثر آنتی ویتامینی ضد پیریدوکسین و ویتامین B6 دارد که استفاده زیاد از آن می تواند ویتامین B6 را تخریب کند.
- شیر انبه: در بچه ها تجربه شده که مخلوطی از یک سوم انبه و دوسوم شیر ملین خوبی است . شیر و انبه را در مخلوط کن بریزید تا به صورت یک مایع غلیظ درآید . مصرف یک لیوان از آن موجب احساس دفع در کودک می شود.
- روغن مالی شکم و دورناف : برای این کار چند قطره روغن زیتون و کرچک را روی شکم بریزید و دور ناف و اطراف آن را در جهت عقربه های ساعت به مدت ۱۵ دقیقه ماساژ دهید . این کار روزی ۳-۲ بار تکرار شود .
منبع: کتاب طب ایرانی
بهنام
نکات بسیار عالی و مفید و کاربردی